BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ

Türkiye’de yetiştirilen kültür fındık çeşitleri 3-5m.boylanabilen çalı formunda,İtalya,İspanya ve A.B.D.’de yetiştirilen fındık çeşitleri ise 6-8m. boylanabilen küçük ağaçcıklar şeklindedir.Kültüre alınmamış yabani fındık formları ise 10-20 ve hatta 40m.’ye kadar boylanabilmektedir.Fındığın kromozom sayısı 2n=22’dir.

1. Kök: Saçak kök şeklinde olan fındık kökleri fazla derine gitmez.Genellikle taç izdüşümüne kadar gelişme göster- mektedir.Kök gelişmesi meyilli arazilerdeki ocakların üst kısımlarında az, yan ve alt kısımlarında ise daha fazladır.

2. Yaprak: Şubat ayında gelişmeye başlayan ve kısa bir sap ile yıllık sürgünler üzerinde almaşıklı olarak dizili bulunan yapraklar, yuvarlak veya hafif uzunca ve genellikle kalp şeklinde olup 10.12 cm.uzunlukta ve 8.10cm. genişliktedir. Yaprakların kenarları dişli ve yer yer derin dişli,altyüzleri hafif tüylü ve mat, üst yüzleri ise açıktan koyu yeşile kadar değişebilen renge sahiptir. Yaprak damarları üst yüzde içeriye doğru girintili alt yüzde ise çıkıntılıdır.

3. Tomurcuklar: Yıllık sürgünler üzerindeki yaprak koltuklarında Haziran ayından itibaren gelişmeye başlayan tomur- cuklar yumurta biçiminde ve yeşil renktedir.Yaprakları oluşturan tomurcuklar küçük ve sivri,yaprak ve çiçeklerin bir arada bulunduğu tomurcuklar ise daha küt ve iridir.Tomurcuklar üst üste binmiş pulcuklardan meydana gelmiştir.

4. Çiçekler: Fındık tek evcikli bir bitki olup erkek ve dişi çiçekleri aynı bitki üzerinde fakat ayrı ayrı yerlerde bulunmaktadır.
   • Erkek Çiçekler: Püs,kedicik ve şeton adıda verilen erkek çiçekler Haziran ayı içerisinde yıllık sürgünler üzerindeki yaprakların koltuklarında tek tek veya gruplar halinde gelişmeye başlarlar. Başlangıçta renkleri yeşil, gelişmesi ilerledikçe açık yeşil ve fenerlenme esnasında da açık sarı renk alırlar. Fenerlenmesi sona eren püslerin renkleri kahverengileşir,esmer renk alır ve dökülürler.Gelişmiş ve fenerlenme durumuna gelmiş erkek çiçek başakları çeşitlere göre değişmekle beraber 6-10 cm.boyunda olup her bir erkek çiçek başağında 200 civarında çiçek bulunmakta ve olgunlaşmış olan bir püs 5.5 milyon dolayında çiçek tozu yayabilmektedir. Olgunlaşan püsler Kasım ayından itibaren çiçek tozu yaymaya başlarlar ve çeşitlere göre değişmekle beraber çiçek yaymaları Şubat sonu ve Mart ayı ortalarına kadar devam etmektedir.

   • Dişi Çiçekler: Karanfil adı verilen dişi çiçek kümeleri bir tepe tomurcuğu veya yan tomurcuk olarak Haziran ayında gelişmeye başlar. Dış görünüşleri yumurta biçiminde olan tomurcuklar birbiri üzerine binmiş pulcuklardan meydana gelmiş ve her pulcuk bir brakte yaprağı ile iki çiçekten oluşmuştur.Bir dişi çiçek kümesi 4-24 pistil ihtiva etmektedir.Bir çift pistil bir çiçeğe bir çiçeğe karşılıktır.Dişi çiçek kümeleri gelişmelerini Kasım ayından itibaren tamamlamakta ve karanfil adı verilen pistilleri görülmeye başlamaktadır.Başlangıçta açık renkli olan pistiller daha sonra koyu kırmızı renk alırlar.İşte bu kırmızı uç safhasından sonra çiçek tozu kabul edebilir olgunluğa ulaşmış olurlar. Çiçek tozu kabul etmemiş olan karanfiller kırmızı renklerini 40 gün kadar muhafaza etmektedirler.Karanfiller çiçek tozu kabul edebilecek olgunluğa (receptiv) gelmelerinden itibaren en ideal çiçek tozu kabul etme süresi 15 gün olup 30 güne kadar çiçek tozu kabul edebilmektedirler. Çiçek tozu kabul etmiş olan karanfiller bir hafta içersinde kırmızı renklerini kaybederek esmerleşirler.Yurdumuzda yetiştirilen fındık çeşitlerinin erkek ve dişi çiçekleri aynı zamanda olgunluğa (homogami) ulaşmazlar.Kısmen erkek çiçekleri dişi çiçeklerinden daha önce açan (protandry) çeşitler bulunmasına karşılık (Sivri,Palaz,Foşa), çeşitlerimizin büyük bir çoğunluğu dişi çiçeklerini erkek çiçeklerinden daha önce (protogny) olgunlaştırmaktadırlar. Çeşitlere göre değişmekle birlikte karanfiller Kasım ayından itibaren açılmaya başlamakta Şubat sonu ve Mart ayı ortalarına kadar devam etmektedir.

5. Yumurtalık: Yumurtalık iki bölmelidir. Her bir bölme içersinde asılı bir yumurta bulunur. Genel olarak bunlardan bir tanesi gelişir diğeri dunura uğrar.İki yumurta döllenip gelişirse ikiz fındık meydana gelir.

6. Zuruf : Fındık meyvesini dıştan saran kısımdır.Bazı çeşitlerde meyve boyunu kısmen aşmakta,bazı çeşitlerde ise meyve boyunun birkaç katı büyüklükte olabilmektedir.Gelişmiş olan zuruf yeşil renkli olup hasat olumunda tabandan itibaren sarımtırak kırmızı renk alır.Çeşitlere göre değiş- mekle beraberzurufun uçları az veya çok derin dilimli ya da boru şeklinde tek parçalı olmaktadır.

7. İç: Bütün fındıklarda yenilebilen iki parçalı bir kotiledondan meydana gelen iç,dış kabuğun şekline uygun olarak yuvarlak, sivri veya badem şeklindedir. İçin uca yakın orta kısmında küçük bir embriyo bulunmaktadır. İçin dış kısmı çeşitlere göre açık kahverengi, kahverengi veya kırmızı ince bir zarla örtülü ve üzerinde göbek bağı bulunmaktadır.

8. Çotanak: Zurufun meyveli şekli olan çotanak küçük bir sap ile yıllık sürgünlere bağlı bulunmaktadır. Bir karanfildeki döllenen çiçek sayısı kadar çotanaklarda meyve oluşmakta ve çeşitlere göre sayısı değişmektedir.